Volan Nedir ? Ne İşe Yarar ?

[İlhan 6.821]

Volan ne demektir?

Volan kelimesi Türkçe'ye Fransızca "Volant" kelimesinden geçmiştir ve İngilizce'de de "Flywheel" olarak adlandırılmıştır. Türk Dil Kurumu'nda (TDK) "Bir hareketi bir mekanizmaya aktaran veya makinelerde hareketin hızını düzgün tutmaya yarayan tekerlek" olarak tanımlanan Volan kelimesi, motorda gördüğü görev itibariyle her iki tanımı da fazlasıyla karşılamaktadır. Yani hem aktarım hem de hareketi düzgün tutan görevleri vardır. Bu arada Volant'ın Fransızca olduğu düşünüldüğü zaman Türkçe'de doğru söylenişi Volan'dır. Yani kelimenin sonundaki "t" harfini atıp söylemek gereklidir.

Volan ne işe yarar?

Volan parçasının 4 önemli görevi vardır; 

Motorun ilk çalıştırılmasında hareketi aktarmak

İri bir gövdeye ve küçük dişlere sahip olan ve büyük bir dişli görünümündeki Volan parçası, motorun ve şanzımanın yapısına göre 30-40cm çapında olan dişli bir kasnaktır. Marş motoruna bağlıdır ve araç ilk çalıştırıldığı zaman marş motoru volanı döndürerek ilk çalıştırmaya katkıda bulunur. Yani içten yanmalı motorun ilk hareketi, aküden beslenen marş motoru tarafından elektrikli olarak elde edilen hareketin Volan üzerinden mekanik olarak krank miline aktarılmasıyla gerçekleşir. 

Yukarıdaki görselden de anlaşılacağı gibi krank mili, Volan göbeğine-merkezine bağlıdır. Yani Volan döndüğü an krank mili döner, pistonlar da yukarı aşağı doğru Volanın zorlamasıyla hareket etmeye başlar. Ancak hemen sonrasında, ateşleme ve yakıt sistemi de devreye girdiği için motor kendi başına çalışmaya başlar ve Volan kasnağının ilk görevi olan marş motorunun hareketini motora aktarma işlemi tamamlanmış olur. 

Not: Volan üstündeki dişlerin tek görevi marş motorundan hareket alabilmek içindir. 

Motorun hareketini şanzımana aktarmak

Volanın krank miline sabit bir şekilde bağlı olduğunu ilk maddede belirtmiştik. Bu da ikisinin de beraber hareket ettiği anlamına geliyor. Motorun kendi işleyişi sonucunda çalışması ile de pistonlar krank milini çevirmeye başlar ve dolayısı ile krank miline bağlı Volan da dönmeye başlar. Volanın dış kısmı ise doğrudan debriyaj balatasına bakmaktadır. İşte bu dış yüzey pütürlü-zımparamsı bir yapıya sahiptir ve manuel şanzımanlı araçlarda sürücü debriyajdan ayağını çektiği anda balata ile Volanın iç kısmı pütürlü yapıya sahip olmaları sayesinde yapışırcasına birleşir.

Hem Volanın şanzımana bakan kısmının pütürlü yapıya sahip olması hem de debriyaj balatasının bu tip bir birleşmeye uygun şekilde düz ve pütürlü olmasının nedeni de tam olarak budur. Volan döndüğü sırada debriyaj balatası hareketsizdir ancak yüzeyler birbirlerine temas eder etmez bir nevi kitlenir ve Volanın dönüş hareketi debriyaj balatası yardımıyla şanzımana, ardından da tekerleklere aktarılır.

Önemli bilgi: Aracı sert bir şekilde patinaj yaptırarak kalkış yaptırma durumunda volan çok hızlı bir şekilde döneceği için debriyaj balatası volan yüzeyini tutmakta zorlanır ve volanın pütürlü yüzeyi debriyaj balatasını zımpara misali aşındırır. Benzer şekilde volan yüzeyi de aşınır. İşte bu nedenle çok fazla patinaj yapan araçlarda debriyaj balatası ve volan yüzeyi erkenden aşınır ve kullanılmaz hale gelebilir. Patinaj yapmanın en büyük zararlarından bir tanesi de budur.

 

Geleneksel otomatik şanzımanlarda ise debriyaj balatası bulunmaz ve Volandan şanzımana güç aktarma görevini tork konvertörü görür. Tork konvertörünün dışındaki gövde parçası volan ile sabit bir şekilde civatalar ile bağlıdır ve pütürlü bir yapıya da gerek yoktur. Volan döndükçe tork konvertörünün dış muhafazası da döner ve bu sayede dönüş hareketi şanzımana ardından da tekerleklere aktarılır.

Dönüş hareketi enerjisini korumak

Her ne kadar birinci ve ikinci maddelerde Volanın aktarım özelliklerinden bahsetmiş olsak da motora verim anlamında en fazla katkısı, krank milinin dönüş enerjisini koruması ile alakalıdır. Aslında bu derece büyük ve içi dolu bir metal disk olarak tasarlanmış olmasının esas nedeni de budur. Bu konuyu anlatmak için güzel bir örnek oldukça fazla yardımcı olabilir.

Ayak gücü ile çalışan mekanik dikiş makinalarını birçok kişi hatırlayacaktır. Bu makinalarda; büyük pedalla beraber bir büyük kasnak ve bir de dikiş makinasının üzerinde küçük kasnak yer almaktadır. Pedal büyük kasnağa bağlıyken, büyük kasnak pedaldan aldığı hareketi makinanın üstündeki küçük kasnağa bir kayış yardımıyla aktarmaktadır. Diğer taraftan pedala basarak büyük kasnağın beslenmesi bırakılsa bile dönme hareketi bir süre daha devam ederek küçük kasnağı döndürmekte ve dikiş makinası herhangi bir güç sarf etmeden kullanılabilmektedir. İşte bu durum büyük kasnağın dönüş enerjisini uzun bir süre koruması ile alakalıdır. 

Motorda ise benzer bir durum söz konusudur. Motor çalışmaya devam ederken, oldukça büyük çaplı olan ağır volan kasnağının da döndüğü düşünülürse, bir enerji koruma durumu söz konusudur ve bu sayede motorun çalışma hareketi de rahatlar. Volan sürekli olarak krank miline bağlı olduğu için dönüşe büyük katkı sağlar ve tabir-i caiz ise krank milini belli bir yörüngede otomatik olarak döndürür. Bu durum özellikle motorun emme-sıkıştırma-egzoz zamanlarında çok kısa bir süre oluşan güç boşluğunun kapatılmasını sağlar. Çünkü anlık boşluklarda krank mili zaten Volan tarafından döndürülmektedir. Kısacası Volan, çalışma boşluğunu dolduran mekanik bir pildir de diyebiliriz.

 

Volan-Krank mili ilişkisi

Daha titreşimsiz bir dönüş sağlamak

Krank milinin çapından çok daha büyük bir çapa sahip olması ve bunun yanında ağır da bir parça olması, Volan kasnağının krank milini sürekli olarak dengede tutması anlamına gelir. Öyle ki pistonların çalışma prensibi gereği eksantrik bir şekilde dönmeye zorlanan krank mili, dengesiz dönüş özellikleri gösterip titreşim üretebilecekken, Volan kasnağı sayesinde çok daha dengeli ve titreşimsiz bir dönüş sağlar. Bu da araç konforunun artmasını sağlar.

Kaynak

[Fotifoti 2.389]

Güzel bilgiler , teşekkürler

[Bullbaba 59]

Bazı tamirciler tork konvertörlü şanzımanda volan olmadığını söylüyor  çok komik oluyor bu adamlar bazen

[Zealot 2.625]

Yine mi sekizsilindir

 

________________

Thursday, June 29, 2017 at 09:55, Bullbaba :

Bazı tamirciler tork konvertörlü şanzımanda volan olmadığını söylüyor  çok komik oluyor bu adamlar bazen

 

Evet çoğunlukla yoktur.

Komik adamlar haklı.. 

Volan ı olan tork konvertor lu 5 tane araç biliyorsanız paylaşın ismini, beraber bakalım. 

[Bullbaba 59]

05.07.2017 at 12:08, Zealot :

Yine mi sekizsilindir

 

________________

 

Evet çoğunlukla yoktur.

Komik adamlar haklı.. 

Volan ı olan tork konvertor lu 5 tane araç biliyorsanız paylaşın ismini, beraber bakalım. 

Valla ben düz mantık vardır diye düşünmüştüm. E nasıl ilkhareketi yapıyor. Direk bir bağlantısımı var. Bazıtamircilerden özür dilerim  

[zoptrik 1.043]

Volan ın asıl amacı gücü kondanse ederek daha lineer bir dönüş elde etmektir. Diğer görevler yeri itibariyle üstlendiği ekstra görevler. Yani dönüşü esnasında enerji depolar ihtiyaç anında anlık verir rezonansı alır vs vs. Tork konvertörde bu işi yağ basıncı yapar. Ha bu depo edilen güç ne olur? Kırmızı ışıkta duran bir araç düşünelim, yağ basıncı belirli bir düzeyde basıyor konvertör çalışıyor ama araç yürümüyor, depolanan enerjinin bir kısmı ısıya dönüşür ve radyatörden atılır ve yerine hareketle yenisi gelir. (otomatik vites araçlarda radyatöre giden yağ soğutma borularının manuel viteste olmamasının sebebi de bu) Yani hep bir rezerv güç vardır yağ basıncından kaynaklanan. Otomatik vites araçta ayağımızı frenden çektiğimiz anda aracın bir anda fırlıyormuş gibi olmasına asıl sebep budur. Özetle manuel vitesteki volanın görevini konvansiyonel otomatik şanzumanda yağ basıncı (bir miktar da konvertörün kendi kütlesi) üstlenir. Kranka bağlı ince bir saca vidalıdır. Ayrıca volan yoktur. 

iyi forumlar.

[Bullbaba 59]

2 dakika önce, zoptrik :

Volan ın asıl amacı gücü kondanse ederek daha lineer bir dönüş elde etmektir. Diğer görevler yeri itibariyle üstlendiği ekstra görevler. Yani dönüşü esnasında enerji depolar ihtiyaç anında anlık verir rezonansı alır vs vs. Tork konvertörde bu işi yağ basıncı yapar. Ha bu depo edilen güç ne olur? Kırmızı ışıkta duran bir araç düşünelim, yağ basıncı belirli bir düzeyde basıyor konvertör çalışıyor ama araç yürümüyor, depolanan enerjinin bir kısmı ısıya dönüşür ve radyatörden atılır ve yerine hareketle yenisi gelir. (otomatik vites araçlarda radyatöre giden yağ soğutma borularının manuel viteste olmamasının sebebi de bu) Yani hep bir rezerv güç vardır yağ basıncından kaynaklanan. Otomatik vites araçta ayağımızı frenden çektiğimiz anda aracın bir anda fırlıyormuş gibi olmasına asıl sebep budur. Özetle manuel vitesteki volanın görevini konvansiyonel otomatik şanzumanda yağ basıncı (bir miktar da konvertörün kendi kütlesi) üstlenir. Kranka bağlı ince bir saca vidalıdır. Ayrıca volan yoktur. 

iyi forumlar.

Verdiğiniz güzel bilgiler için teşekkürler. Benim gibi eksik bilgisi olanların işine çok yarayacaktır.